1 mei-boodschap Paul Callewaert

Enkele pertinente vragen aan Paul Callewaert op de vooravond van 1 mei

Waar ik me vandaag zorgen over maak in deze COVID-pandemie? (post-COVID)

Dat de crisis lang aansleept en dat mensen het niet meer houden. We hebben moeten leren leven met de pandemie. Dat was en is niet gemakkelijk. Los van de ongemakken en het gemis van sociale contacten lopen we immers het risico dat wij of onze naasten ziek worden of zelfs sterven. Solidariteit noopt ons dat we ons verder aan de afspraken en sanitaire regels houden en dat we ons laten vaccineren en het belang van de vaccinatie ook verdedigen.

Is er toch iets positiefs te noteren na dit jaar? 

Ten 1ste: de golf aan solidariteit die spontaan is ontstaan, zeker in het begin van de pandemie, maar ze loopt door. Iedereen heeft inspanningen geleverd. Vandaag willen we toch vooral die mensen in de verf zetten die ondanks hun misérie extra uit hun pijp komen, we denken dan direct aan het personeel op intensieve zorgen, maar ook de vrijwilligers in de vaccinatiecentra en de cafébaas of de uitbaatster van een bistro die hun zaak sloten en als vrijwilliger in een woonzorgcentrum gingen helpen. Die mensen zetten we als ambassadeurs voor de solidariteit vandaag letterlijk en figuurlijk in de bloemetjes.

Ten 2de: een regering die na jaren van besparingen en onderfinanciering van de zorg en gezondheidszorg, opnieuw investeert, en niet min. Niet alleen werd de basis van het budget verhoogt, ook de groei van het budget en even belangrijk, de efficiëntiewinsten die worden geboekt kunnen waar ze vroeger werden weggesneden opnieuw worden geïnvesteerd. 

We kunnen opnieuw hopen, we kunnen opnieuw plannen, we kunnen opnieuw oogsten: een wereld mét sossen maakt echt het verschil.

We hebben ervaren dat we zeer kwetsbaar zijn. Hoe heb jij dat zelf ervaren? 

Dat onze broos opgebouwde levenskwaliteit een ferme deuk heeft gekregen. Het is dan ook niet toevallig dat 1 mei dit jaar – midden in de pandemie – voor de Socialistische Mutualiteiten in het teken van levenskwaliteit staat. 

Levenskwaliteit leunt ook dicht aan bij de strijd die 1 mei zijn betekenis heeft gegeven. We doen dat niet zo vaak, maar toch wil ik even terugblikken op het verleden omdat we daar inspiratie voor vandaag kunnen vinden. Het is onder meer dankzij de strijd van al de generaties die ons vooraf gingen, dat we nu een kwaliteitsvol leven kunnen leiden en de lat van de kwaliteit nog hoger kunnen leggen. Als we vandaag aan het leven en de strijd van al die mensen denken, valt het misschien gemakkelijker te aanvaarden dat we nu niet op café en restaurant kunnen, ons winkelbezoek moeten uitstellen en niet naar de kapper kunnen.

De inzet en uitdaging is enorm omdat precies in deze pandemie de meest kwetsbaren nog maar eens het meest kwetsbaar blijken te zijn. Tegenslag in het kwadraat, nog dieper vallen dan je mogelijk achtte. Om je een cijfer te geven uit een van onze studies: de oversterfte is bij leden met een laag inkomen 3 keer zo hoog dan bij mensen die het financieel beter hebben.

De penibele levensomstandigheden, het inkomensverlies, de dikwijls ondermaatse hygiëne, de te kleine leefruimtes, de onbereikbaarheid van afdoende beschermingsmateriaal en het analfabetisme dat de mensen afsluit van het sociale beschermingsnet, maakten dat het virus zwaarder toesloeg bij deze zwakkeren, zowel in ziekte als in de dood. De gezondheidskloof wordt hierdoor groter en dat vraagt volle aandacht om dit tegen te gaan. Een werk van lange adem en veel factoren die spelen: huisvesting, onderwijs, arbeidsomstandigheden, welzijn en gezondheidszorg …

Als COVID je niet treft, is er nog steeds het mentale welzijn. Daar hebben jullie als ziekenfonds ook aandacht voor?

Ja, zelfs al van vóór de pandemie. COVID-19 heeft er nog maar eens een laag bovenop gelegd. We proberen het thema systematisch op de agenda en onder de aandacht te krijgen. Er is een probleem van taboe waardoor het te veel onder de radar blijft en er is een probleem van betaalbaarheid.

We doorbreken het taboe door het bespreekbaar te maken. Wanneer je vaststelt dat iets meer dan 1/3de van de langdurig zieken in België kampt met mentale gezondheidszorgproblemen dan ben je verplicht daar iets aan te doen. 

Momenteel werken we een studie af over burn-out … waarom burn-out? Omdat het mogelijk een van de grootste negatieve gezondheidsaspecten van COVID gaat worden. Hopelijk zijn de prognoses fout, zoals met de babyboom die er zat aan te komen en die uitblijft, maar los daarvan blijft burn-out een toenemende realiteit. 

De betaalbaarheid pakken we aan via bijkomende financiering: het budget voor mentale gezondheidszorgproblemen is vertienvoudigd (van 20 naar 200 miljoen euro) met het oog op het beter terugbetalen en het terugdringen van het overmatig medicatiegebruik en ook met extra tussenkomsten vanuit onze ziekenfondsen voor sessies bij psychologen dragen we op solidaire basis bij (20 euro voor 12 sessies en 30 euro voor voorkeurtarief).

Tot slot sensibiliseren we via preventieve acties naar diverse doelgroepen: de ouderen die in eenzaamheid vertoeven, de jongeren die overdruk voelen en de generaties tussenin die dikwijls instaan voor de zorg en de opvang van beide groepen en het absoluut niet gemakkelijk hebben.

Wat hebben jullie uitgespookt met de heren van Uberdope?

Wel ook jongeren ervaren in onze maatschappij enorm veel prestatiedruk. Niet alleen op school en thuis maar ook via sociale media. De vraag die we stelden: hoe kunnen we die jongeren bereiken met als doel de thema’s die hen bezighouden, zoals Fear Of Missing Out (FOMO), keuzestress, prestatiedruk … bespreekbaar te maken en tegelijk een houvast geven om hiermee om te gaan.

Wel, muziek is een belangrijk deel van de jongerencultuur het leek ons een goed idee om een song te maken. Laat ons via muziek de boodschap brengen dat het niet altijd meer, sneller en beter moet zijn en dat je even op de rem mag gaan staan om je weer beter in je vel te voelen.

Toen we de Gentse rappersgroep Uberdope, een Nederlandstalige hiphopgroep vooral gekend vanuit het weekoverzicht-raps op Studio Brussel, waarin ze elke vrijdag het nieuws muzikaal samenvatten, hiervoor contacteerden, bleek dit thema hen nauw aan het hart te liggen en zo is het nummer “Slow down” geboren, een muzikale reminder om het rustig aan te doen. 

Er is ook de actie Hartverwarmers naar thuiswonende alleenstaande ouderen?

Tijdens de crisis hebben we ook ingezet op alleenstaanden. Mensen die in isolement leven en weinig of zelfs geen contact hebben met de buitenwereld. Als ziekenfonds vonden we het belangrijk en een goed idee om die mensen op te sporen en hen even te bellen, met een dubbel doel: hen wat extra prikkels geven en tegelijkertijd polsen of we hen op de een of andere manier konden ondersteunen. ‘Hartverwarmers’ hebben we het project genoemd gedragen door personeel en vooral vrijwilligers. En het is hartverwarmend geworden.

Heb je nog boodschappen voor het beleid?

Om duurzaam uit die vervelende crisis te geraken leggen we het beleid 3 overwegingen voor.

Een 1ste overweging gaat over de wijze waarop we nu met horten en stoten naar de exit laveren. Met het oog op een mogelijke nieuwe golf of bij een andere pandemie moet men de afweging maken, en ik ga een beetje Frank zijn, of een korte pijn waarbij men het virus snel en krachtig terugdringt tot een beheersbaar niveau, niet zou geleid hebben tot minder isolement, minder schoolverzuim, minder economisch verlies en minder mentale schade … Liever een maand de hel dan een jaar vagevuur, zoals iemand het helder parafraseerde.

Ten 2de stellen we aan het beleid voor te onderzoeken of we voor de stabiliteit en de duurzaamheid van de exit niet best een buffer met bedden, apparatuur en gespecialiseerd personeel aanleggen. In niet-pandemietijden geeft dit meer ruimte voor kwaliteitsvolle zorg en ademruimte aan het personeel. Bij een uitbraak kan men onmiddellijk opschalen zonder dat de druk toeneemt en vermijdt men opnieuw maatregelen die een deel onze vrijheid beroven te moeten nemen.

Voor het economisch herstel vragen we aan de overheid, Belgisch maar vooral Europees, grondig en wetenschappelijk te onderzoeken of een deel van de socialezekerheidskosten of schulden, niet op basis van een monetaire financiering, dit is het beschikbaar stellen van nieuw geld, kan gebeuren zodat de koopkracht en investeringskracht behouden blijft en dit zonder dat het spook van de inflatie opduikt. Tijdens de bankencrisis is dit de facto gelukt. In de Verenigde Staten kent de theorie opgang. Er zijn bijgevolg situaties of randvoorwaarden waarin dat perfect kan lukken. 

3 overwegingen, of hoe 1 mei met nieuwe gedachten en vormen de strijd aanzwengelt met het oog op een feest.